Przepisy regulujące sferę urlopów związanych z wykonywaniem funkcji rodzica, to jedna z najważniejszych sfer pracowniczych. Od roku 2016 znowelizowany został znaczący obszar, wprowadzający szereg zmian i istotnych regulacji w tym zakresie. Zmiany zostaną wprowadzone w życie ustawą o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.
Obecnie sytuacja wygląda następująco
Do 2 stycznia 2016 roku z podstawowego urlopu macierzyńskiego może skorzystać jedynie pracownik zatrudniony w oparciu o stosunek pracy – czyli pracownik na etacie. Ponadto podział w wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego przez obojga rodziców może być dokonany tylko wówczas, gdy i ojciec dziecka, i matka są pracownikami w oparciu o przepisy Kodeksu pracy. Co ważne, gdy matka dziecka nie pozostaje w stosunku pracowniczym, to również ojciec dziecka nie ma możliwości skorzystania z urlopu macierzyńskiego, nawet wówczas, gdy pracuje na etacie.
Takie spojrzenie na sytuację jest wadliwe, gdyż jest szkodliwym w skutkach dla świeżo upieczonych rodziców.
Ustawa wprowadzająca zmiany uzupełnia dział VIII Kodeksu pracy, który dotyczy uprawnień z tytułu rodzicielstwa, o słowniczek ustawowy. Po raz pierwszy, pojawia się pojęcie „ubezpieczonej” – rozumianej jako matka dziecka i „ubezpieczonego” – którego należy interpretować jako ojca dziecka. Matkę i ojca narodzonego dziecka, po nowelizacji, należy rozumieć jako ludzi nie będących pracownikami, ale objętymi ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, które zostały określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Natomiast pod pojęciem „pracownika”, należy rozumieć członka najbliższej rodziny i ubezpieczonego. „Innym członkiem najbliższej rodziny” jest pracownik lub ubezpieczony, inny niż ojciec dziecka członka najbliższej rodziny – szczegółowa definicja zawarta została w art. 29 ust.5 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Dzięki powyższym definicjom, nowym regulacjom prawnym będzie towarzyszyła bardziej elastyczna możliwość dokonania podziału urlopu macierzyńskiego pomiędzy rodzicami.
Zmiany w zakresie możliwości dokonana podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego pomiędzy rodziców na nowych zasadach.
Według przepisów obecnie obowiązujących, matka dziecka jest zobowiązana do wykorzystania 14 dniowego podstawowego urlopu macierzyńskiego od razu po porodzie. Ta zmiana po nowelizacji nie zostanie usunięta, ani w żaden sposób zmieniona. Zmianie nie ulegnie również długość podstawowego urlopu macierzyńskiego oraz możliwość wykorzystania maksymalnie 6 tygodni urlopu przed porodem.
Znaczne zmiany zostaną natomiast wprowadzone w sferze podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego pomiędzy rodziców.
Według bieżących zasad, kobieta po porodzie, po wykorzystaniu obowiązkowego 14dniowego urlopu, ma prawo do rezygnacji z dalszej części urlopu na rzecz ojca wychowującego dziecko, ale tylko wówczas, gdy jest on pracownikiem. Jeżeli, matka dziecka nie pozostaje w stosunku pracy, to nie może zrezygnować z podstawowego urlopu macierzyńskiego, aby go mógł wykorzystać ojciec, gdyż matka nie ma prawa do nabycie tego urlopu
Wraz ze zmianami wprowadzonymi od przyszłego roku, kobieta wykorzystując po porodzie 14 dni podstawowego urlopu macierzyńskiego, z pozostałej jego części będzie mogła zrezygnować na rzecz ojca – pracownika, ojca, który wychowuje dziecko oraz na rzecz ubezpieczonego – ojca dziecka, który aby opiekować się dzieckiem, przerwał działalność zarobkową.
Prawo do urlopu macierzyńskiego ma również matka dziecka, która jest ubezpieczona z innego tytułu niż stosunek pracy. Jeżeli ubezpieczona zrezygnuje z części podstawowego urlopu macierzyńskiego, to pozostała część przysługuje do wykorzystania ojcu, który wychowuje dziecko.
W artykule przedstawiono najistotniejsze zmiany dotyczące podstawowego urlopu macierzyńskiego, które mają wejść w życie od 2 stycznia 20116 roku.