Umowa na zastępstwo

Działalność gospodarcza

Umowa na zastępstwo jest umową o pracę z przewidzianym, określonym czasem jej zakończenia. Czas trwania takiej umowy, to czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika, na którego miejsce osoba została przyjęta.

Podczas trwającego stosunku pracy, mogą zdarzyć się nieprzewidywane sytuacje, które spowodują dłuższą usprawiedliwioną nieobecność pracownika w pracy. Powodem takiej nieobecności może być

  • urlop macierzyński,

  • urlop wychowawczy,

  • dłuższy okresem choroby,

  • urlop bezpłatny.

Pracodawca ma prawo zatrudnić osobę na miejsce i czas nieobecności pracownika. Zawarty z daną osobą stosunek pracy, opiera się na podstawie umowy o pracę na czas określony, zwaną dalej umową na zastępstwo.

Umowa na zastępstwo jest rodzajem umowy o pracę na podstawie, której pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy na określonego rodzaju warunkach i pod kierownictwem pracodawcy. Obowiązkiem pracodawcy, zaś jest wypłata pracownikowi wynagrodzenia.

Umowa o pracę na zastępstwo, w kodeksie pracy, zaliczana jest do umów na czas określony i nie ma dla niej odrębnej, określonej nazwy.

Pracodawca ma prawo przed zawarciem umowy z pracownikiem zastępującym, na zawarcie umowy na okres próbny celem sprawdzenia jego umiejętności, na stanowisku które jest chwilowo wolne.

W kodeksie pracy wprowadzone zostały określone ograniczenia liczbowe w stosunku do zawierania kolejnych umów na czas określony. Jeżeli, pracodawca chce zawrzeć kolejną umowę o pracę na czas określony, to jest to równoznaczne z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony – dzieje się tak, gdy uprzednio pomiędzy pracownikiem a pracodawcą została zawarta dwa razy umowa o pracę na czas określony, na następujące po sobie okresy, które nie przekroczyły 1 miesiąca.

Umowa o pracę na zastępstwo, pomimo, iż jest zaliczana do umów o pracę na czas określony, to w kodeksie pracy nie ma mowy o ograniczonej liczbie ich zawierania. Umowy na zastępstwo pod nieobecność pracownika można zawierać wielokrotnie. Skutkuje to tym, że trzecia z kolei umowa na czas określony, na zastępstwo, na pewno nie będzie z mocy prawa umową na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na zastępstwo powinna zostać zawarta w formie pisemnej – choć nie ma mowy o takim wymogu w kodeksie pracy. Sporządza się ją w dwóch egzemplarzach: jeden zostaje w aktach osobowych pracodawcy – zaś drugi otrzymuje pracownik.

W treści umowy powinny zostać zawarte informacje, które zawarte są w każdej umowie o pracę, a ponadto:

  • data zawarcia umowy,

  • warunki pracy i wynagrodzenie,

  • powinno być zawarte stwierdzenie: „umowa o pracę na zastępstwo” lub „ umowa o pracę w zastępstwie”,

  • strony umowy: pracownik – zastępujący i pracodawca.

Określenie warunków pracy i wynagrodzenia, powinno zawierać:

  • termin rozpoczęcia pracy,

  • wymiar czasu pracy,

  • miejsce wykonywania pracy,

  • wysokość wynagrodzenia za pracę, która odpowiada rodzajowi pracy, wraz ze wskazaniem składników wynagrodzenia,

  • rodzaj pracy, który powinien być identyczny jak rodzaj pracy zastępowanego pracownika.

Pozostałe warunki, w szczególności: warunki pracy, wymiar jej czasu, wysokość wynagrodzenia, nie muszą odpowiadać rodzajowi pracy zastępowanego pracownika.

Elementy umowy o pracę na zastępstwo, które nie są spotykane w innych umowach, to:

imię i nazwisko pracownika zastępowanego. Ponadto odmiennie niż w innych umowach, można sformułować termin rozwiązania umowy. Tym terminem może być konkretna data lub ostatni dzień nieobecności zastępowanego pracownika.

Umowa o pracę na zastępstwo, może zostać rozwiązana w następujący sposób:

  • za porozumieniem stron, czyli zgodne porozumienie pomiędzy pracownikiem a pracodawcą,

  • za wypowiedzeniem – zakończenie umowy na zastępstwo upływa przed okresem na jaki została zawarta. Z takiego rodzaju rozwiązania umowy może skorzystać zarówno pracownik, jak i pracodawca – następuje ona poprzez złożenie wypowiedzenia.

Okresem wypowiedzenia są trzy dni robocze, bez względu na to na jaki okres umowa została zawarta. Ważnym jest informacja, że pracownikowi, któremu pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy, nie będzie przysługiwać czas na poszukiwanie pracy. Taki przywilej przewidziany jest jedynie dla okresów wypowiedzenia, które trwają minimum 2 tygodnie.

  • z winy pracownika, bez wypowiedzenia – taka sytuacja jest możliwa, gdy: pracownik ciężko naruszył podstawowe obowiązki lub gdy pracownik dopuścił się w trakcie trwania umowy przestępstwa uniemożliwiającego dalsze zatrudnienie na obecnym stanowisku. Przestępstwo, o którym tutaj mowa musi być oczywiste i zostać stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Tego rodzaju stosunek pracy może zostać zakończony bez wypowiedzenia, również gdy pracownik stracił uprawnienia niezbędne do wykonywania pracy na obecnym stanowisku.

Ważnym jest informacja, że rozwiązanie umowy na zastępstwo bez wypowiedzenia nie może nastąpić w terminie po upływie miesiąca od czasu otrzymania przez pracodawcę wspomnianych wyżej informacji.

  • po upływie czasu na jaki zawarto umowę. Rozwiązanie umowy na zastępstwo ustaje wraz z upływem czasu pracy na jaki została zawarta – momentem tym jest data powrotu zastępowanego pracownika. Pracodawca nie musi składać zastępującemu pracownikowi żadnego oświadczenia.

  • z winy pracodawcy – w kodeksie pracy znajdują się sytuacje, które wskazują, że również z winy pracodawcy może ustać stosunek pracy na zastępstwo. Dzieje się tak wówczas, gdy przykładowo wydane zostało orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca jednocześnie w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim, nie przeniósł pracownika do innej pracy lub gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.

  • bez wypowiedzenia z przyczyn niezależnych od pracownika. W kodeksie pracy, określone są również przypadki, w których może ustać stosunek pracy na umowę na zastępstwo z przyczyn nie zawinionych przez pracownika. Dzieje się tak wówczas, gdy:

    • niezdolność pracownika do pracy w skutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik pracował krócej niż 6 miesięcy,

    • niezdolność pracownika do pracy w skutek choroby , która trwa dłużej niż łączny okres pobierania z powodu choroby wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczeń rehabilitacyjnych przez pierwsze 3 miesiące. Ten przypadek dotyczy sytuacji, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy minimum 3 miesiące lub niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,

    • w przypadku usprawiedliwionej nieobecności w pracy z przyczyn odmiennych niż wyżej wskazane, gdy ta nieobecność trwa dłużej niż jeden miesiąc.

W sytuacji zatrudnienia kobiety na umowę na zastępstwo – zniesiono ochronę pracownic w ciąży. W przypadku umów na czas określony, umów na okres próbny, który nie przekracza 1 miesiąca, umów na czas wykonywania określonej pracy, które ulegałyby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, są automatycznie przedłużane do dnia porodu. Wówczas, gdy kobieta zatrudniona jest w oparciu o umowę na zastępstwo – nie może skorzystać z takiego przywileju. Ma ona jednak prawo do urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, jednak może z nich skorzystać tylko w okresie trwania umowy.

Umowa na zastępstwo pracownika może zostać wypowiedziana przez obydwie ze stron: zarówno pracownika, jak i pracodawcę w każdym czasie podczas trwania stosunku pracy z trzydniowym wypowiedzeniem.

W świadectwie pracy, które wydawane jest pracownikowi zastępującemu – przyczyną ustania stosunku pracy, jest „powrót zastępowanego pracownika do pracy”.