Wierzytelność można zabezpieczyć poprzez żądanie udzielenia poręczenia przez osobę trzecią. Poręczyciel w efekcie może jednak zostać zmuszony do spłacania cudzych długów. W jaki sposób zostać poręczycielem, tak aby jego odpowiedzialność była ograniczona? Przed udzieleniem poręczenia, poręczyciel powinien negocjować zakres własnej odpowiedzialności.
Poprzez „poręczenie”, należy rozumieć umowę, która zostaje zawierana pomiędzy poręczycielem a wierzycielem. Osoba, za której zobowiązania poręczyciel poręcza – nie jest stroną tej umowy.
Jak wynika z art. 876 Kodeksu cywilnego, oświadczenie poręczyciela musi przyjąć formę pisemną. Jeżeli, takiej formy nie ma – z punktu widzenia prawa – jest nieważne.
Z drugiej strony, oświadczenie wierzyciela o wyrażeniu zgody na zawarcie umowy poręczenia nie musi posiadać formy pisemnej. Zgoda na zawarcie poręczenia przez wierzyciela może przyjąć formę nawet dorozumianą. Ważnym jest, aby w umowie poręczenia zawarte były minimum następujące informacje: kto jest dłużnikiem oraz kto jest poręczycielem i za jakie zobowiązanie poręcza. Zawierając taką umowę, poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania na wypadek nie wykonania zobowiązania przez dłużnika.
W przypadku, gdy z umowy poręczenia nie wynika inaczej, poręczyciel odpowiada całym swoim majątkiem, za wszystko, za co w danym momencie w związku z danym długiem odpowiada dłużnik. Poręczyciel nie odpowiada jedynie za należność główną, ale również za odsetki i koszty procesu. Zawierając umowę poręczenia, można jednak indywidualnie wskazać zakres odpowiedzialności poręczyciela, przykładowo przez wskazanie górnego limitu odpowiedzialności.
Ważnym jest zwrócenie uwagi, na fakt, iż z umowy poręczenia wynika jasno, że poręczyciele odpowiadają za zapłatę długu solidarnie z osobą, za którą poręczyli. Konsekwencją powyższej zasady jest możliwość wyegzekwowania przez wierzyciela zapłaty całości lub części długu od jednego, wszystkich poręczycieli lub tylko od wybranych dłużników. W przypadku, gdy poręczycieli było kilku, to wierzyciel ma prawo do żądania całości kwoty tylko od jednego z poręczycieli i nie musi go nawet interesować jak poręczyciele rozliczą się między sobą w danym zakresie. Tym samym na wierzycielu nie ciąży obowiązek równego podziału długi pomiędzy wszystkich dłużników, którzy odpowiadają solidarnie.
Jak wynika z przepisów kodeksu cywilnego, poręczyciel, który spłacił dług, może żądać zwrotu od pozostałych poręczycieli długu w równych częściach. Również poręczyciel, który spłaca wierzyciela, ma prawo do żądania zwrotu tych kwot od osoby, za którą poręczył.
Wielokrotnie zdarza się jednak, że wyegzekwowanie zwrotu tych kwot od dłużnika staje się niemożliwe, gdyż staje się on niewypłacalny.
Jak już wspomniano, poręczyciel, zawierając umowę poręczenia może ograniczyć zakres własnej odpowiedzialności jako poręczyciela. Wiadomym jest, że nie w każdym przypadku wierzyciel zgodzi się na takie ograniczenie, ale w interesie poręczyciela jest – podjęcie chociaż takich prób negocjacji.
Z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2013 roku, wynika, że poręczyciel w umowie poręczenia może ograniczyć własną odpowiedzialność do procentowo ujętego długu głównego i odpowiednio oznaczyć część tego długu, która jest objęta lub która nie jest objęta poręczeniem (poręczenie częściowe). Natomiast z treści kolejnego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 roku, wynika, ze odpowiedzialność poręczyciela może w umowie zostać również ograniczona do niektórych składników jego majątku.
Dopuszczalnym jest również takie sformułowanie umowy poręczenia, z którego jasno będzie wynikać, że egzekucja z majątku poręczyciela jest dopiero wówczas możliwa, gdy egzekucja z majątku dłużnika okaże się bezskuteczna. Natomiast, gdy dokonano zabezpieczenia długu dodatkowymi zabezpieczeniami, można w umowie dokonać zapisu, aby wierzyciel przed skorzystaniem z majątku poręczyciela, wykorzystał inne zabezpieczenia.
Dług oprócz, poręczenia, może zostać również zabezpieczony innymi zabezpieczeniami (przykładowo hipoteką na nieruchomości). Wierzyciel ma prawo zdecydować, z którego z zabezpieczeń i to w jakiej kolejności skorzysta. W przypadku, gdy zastosowane zostaną dwa lub więcej zabezpieczenia, różnego lub tego samego rodzaju, to strony mogą wprowadzić do treści umowy poręczenia, postanowienia co do kolejności korzystania z zabezpieczeń. Jeżeli, jednak nie zawarto powyższego w umowie, każda umowa zabezpieczenia, traktowana jest jako samodzielna, odrębna. Nie ma wówczas podstaw do narzucenia wierzycielowi ograniczeń do korzystania z tych zabezpieczeń. Może on korzystać ze swoich uprawnień w sposób, w jaki uzna za właściwy.
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, o fakcie spóźniania się dłużnika ze spłatą długu, wierzyciel zobowiązany jest niezwłocznie powiadomić poręczyciela. W przypadku naruszenia tego obowiązku przez wierzyciela nie zwalnia to poręczyciela od obowiązku zapłacenia wierzycielowi. Poręczyciel ma prawo do żądania od wierzyciela odszkodowania , za zbyt późne zawiadomienie. Poręczyciel musi jednak udowodnić, że wówczas, gdyby został powiadomiony wcześniej, nie poniósłby szkody. W praktyce, udowodnienie takiego stanu jest bardzo trudne.