Osoby fizyczne, które prowadzą lub chcą zacząć prowadzić działalność gospodarczą, muszą dokonać wyboru formy opodatkowania własnych dochodów. Mogą wybierać spośród czterech form: zasad ogólnych, metody liniowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej. Przemyślany wybór to połowa sukcesu, gdyż zmiany w tym zakresie można dokonać nie częściej niż raz w roku.
Formy opodatkowania zróżnicowane są pod względem obliczania podatku i wysokości stawki, formalności, możliwości skorzystania z ulg i odliczeń. Niektóre z form opodatkowania, przeznaczone są tylko i wyłącznie dla wymienionych, ustawowo narzuconych, rodzajów działalności.
Warunkiem korzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest osiąganie przez przedsiębiorcę rocznie przychodów nie przekraczających 150000 euro (przelicznik na 2014 rok wynosi 633450 zł). Kwota ta odnosi się do roku minionego, tak, że w 2014 roku, brane są pod uwagę przychody osiągnięte przez firmę w 2013 roku. Ponadto, na osobach wybierających tą formę opodatkowania, ciąży obowiązek płacenia podatku, który należy uiścić do 20. dnia następnego miesiąca. Zaliczki można również uiszczać w formie kwartalnej – mają do tego prawo właściciele firm, których przychody w minionym roku nie przekroczyły 25000 euro. A w terminie do końca stycznia przepisy wymagają złożenia rocznego zeznania podatkowego PIT-28, w którym urząd skarbowy zostanie poinformowany o wysokości uzyskanego przychodu i należnego ryczałtu. Na czym tak dokładnie polega ryczałt od przychodów ewidencjonowanych? Właściciel prowadzi ewidencję przychodów, od których w procentowy sposób będzie wyliczana wysokość podatku. Obowiązują cztery rodzaje stawek, które uzależnione są od rodzajów działalności. Podane zostaną tutaj jedynie przykładowe rodzaje działalności przypisane dla odpowiednich stawek. Ze stawki 3%, może korzystać przedsiębiorca prowadzący działalność gastronomiczną wykluczając handel napojami o zawartości alkoholu powyżej 1,5% alkoholu, działalność usługową dotyczącą handlu. Stawka 5,5%, zarezerwowana jest dla przedsiębiorców osiągających przychody z prowizji pochodzącej z sprzedaży biletów komunikacji miejskiej, kart magnetycznych, znaczków pocztowych, z działalności wytwórczej, robót budowlanych Istnieje jeszcze stawka 8,5% i dotyczy przychodów osiąganych z działalności usługowej, gastronomicznej głównie w zakresie prowadzenia sprzedaży napojów, których zawartość alkoholi przewyższa 1,5%. Tą stawką objęte są również przychody ze świadczenia usług wychowania przedszkolnego, związane ze zwalczaniem pożarów. Spośród wyższych stawek, obowiązującą jest stawka 17% – owa, która dotyczy przychodów z wynajmu samochodów osobowych, świadczenia usług z zakwaterowaniem, związanych z doradztwem w obrębie komputerów, fotograficznych, reprodukcji komputerowych nośników informacji, przetwarzania danych osobowych, przychodów pochodzących ze świadczenia usług przez agencje pracy tymczasowej, pośredników turystycznych w obrębie rezerwowania biletów. Ostatnią, jest 20%-owa stawka, którą opodatkowane są przychody pochodzące z działalności gospodarczej wykonywanej osobiście w zakresie wolnych zawodów (lekarze, stomatolodzy, tłumacze, nauczyciele uczący po godzinach, pielęgniarki).
Wadami, dokonania wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest brak możliwości wspólnego rozliczania się z mężem, nie można również skorzystać z ulgi na dzieci oraz z odliczania kosztów uzyskania przychodów. Ta ostatnia wada tej formy opodatkowania wpływa niekorzystnie dla właścicieli firm wydających spore sumy na inwestycje. I to już chyba wszystkie wady ryczałtu. Pozostałe cechy, to już same atuty, które obejmują niskie stawki procentowe, konkurencyjne pod względem wysokościowym porównując do pozostałych form opodatkowania. Księgowość prowadzona w ramach ryczałtu wymaga prowadzenia ewidencji jedynie przychodów, gdyż to właśnie one są tutaj priorytetem. To właśnie od przychodów można dokonać odliczeń na przykład zapłaconej składki na ubezpieczenie społeczne, czy wydatków na cele rehabilitacyjne.
Bez względu na rodzaj działalności, osiągane przychody, czy dochody, zasad ogólnych jako formy opodatkowania mogą dokonać wyboru praktycznie wszyscy przedsiębiorcy. Sposób obliczenia podatku należnego do zapłaty następuje poprzez odjęcie od podstawy opodatkowania kosztów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą i pomnożenie przez stawkę procentową, która wynika ze skali podatkowej, jest nią 18% lub 32%. Dobór stawki procentowej uzależniony jest od wysokości podstawy. Kwotą graniczną są dochody o wysokości 85528 zł. W przypadku, gdy przedsiębiorca osiąga dochody niższe od wskazanej kwoty – obowiązuje go 18%-owa stawka. Natomiast, jeśli dochody przekraczają graniczną kwotę – stawka 32%. Obliczenie podatku przy stopie 18%-owej wygląda następująco: 18% minus kwota zmniejszająca podatek, która wynosi 556, 02 zł. Natomiast, przy stawce 32%-owej, 14839,02 zł plus 32% liczone od nadwyżki ponad 85528 zł. Podatek należy wpłacać do urzędu skarbowego w terminach miesięcznych lub kwartalnych. Miesięczne zaliczki, należy wpłacać do 20. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, natomiast przy wyborze kwartalnego uiszczania zaliczek – do 20. dnia miesiąca, który następuje po kwartale, za który dokonuje się zapłaty zaliczki.
Warto nadmienić, że obowiązek uiszczenia zaliczki do urzędu skarbowego zaistnieje dopiero wówczas, gdy dochód z działalności gospodarczej, którego wysokość zostanie zredukowana o przysługujące odliczenia wyniesie więcej niż 3091zł.
Dokonując porównania do ryczałtu – w przypadku skorzystania z zasad ogólnych, właściciel może skorzystać z wszystkich ulg podatkowych. Jednak księgowość, w tym przypadku jest odrobinę bardziej skomplikowana, gdyż ewidencjonowane muszą być zarówno przychody, jak i koszty. Zasady ogólne wymagają prowadzenia Książki Przychodów i Rozchodów lub tak zwanej pełnej księgowości. Konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych zaistnieje wówczas, gdy przychody z działalności w bieżącym roku wyniosą 1200000 euro, co w 2014 roku będzie stanowiło 5059560zł przychodów osiągniętych w 2013 roku. Właściciel firmy, zobowiązany jest do złożenia do urzędu skarbowego zeznania podatkowego PIT-36 w terminie do 30 kwietnia roku następnego, w którym będą zawarte informacje dotyczące osiągniętego dochodu.
Kolejną formą opodatkowania jest podatek liniowy. Istnieje tutaj pewne podobieństwo, do zasad ogólnych, gdyż podatek również obliczany jest od dochodów, czyli różnicy pomiędzy przychodami firmy, a kosztami ich uzyskania. Zasadniczą różnicą jest obowiązująca jedna, stała stawka podatku – 19% i jest ona taka sama dla wszystkich wysokości dochodu. W przypadku podatku liniowego, przedsiębiorca nie może skorzystać z ulg podatkowych oraz wspólnego rozliczania z małżonkiem. Należne do urzędu skarbowego zaliczki można uiszczać w terminach miesięcznych lub kwartalnych (do 20. dnia za miniony miesiąc lub do 20. dnia miesiąca następującego po minionym kwartale, za ten kwartał). Właściciel ma obowiązek w terminie do 30 kwietnia roku następnego, do złożenia w urzędzie skarbowym zeznania podatkowego – PIT-36L, w którym instytucja zostanie poinformowana o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej starty przez przedsiębiorstwo. Jednak należy tutaj wykazać tylko i wyłącznie dochód z działalności gospodarczej. Jeżeli, w minionym roku podatkowym właściciel miał również dochody przykładowo ze stosunku pracy, zobowiązany jest do złożenia odrębnego zeznania PITu-37, w którym zostaną wykazane dochody nie mające nic wspólnego z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Spośród obowiązujących w Polsce form opodatkowania, najprostszą jest karta podatkowa, z której mogą skorzystać osoby fizyczne prowadzące jednoosobowe firmy, również w formie spółek cywilnych osób fizycznych. Na wysokość podatku ma tutaj wpływ nie tylko rodzaj działalności, ale również to w jakim miejscu firma działa, zasadniczo liczba mieszkańców miejscowości, w której działa firma, liczba zatrudnianych osób oraz rodzaj prowadzonej działalności. Z karty podatkowej mogą skorzystać przedsiębiorcy prowadzący działalność usługową, handlową, czy wytwórczo-usługową. Wysokość podatku jest odgórnie narzucona i wynosi tyle samo co miesiąc. Organem narzucającym jest naczelnik urzędu skarbowego, który formułuje je opierając się o tabele przygotowane przez Ministerstwo Finansów. Stawki te zmieniają się co roku. Comiesięczna konieczność uiszczania podatku obowiązuje zawsze, bez względu na fakt osiągnięcia lub nie przychodów z prowadzonej działalności. Stawki karty podatkowej nie są zbyt wysokie, ale w przypadku firm upadających, nawet niskie kwoty mogą stanowić poważny problem. Atutem osób wybierających kartę podatkową jako formę opodatkowania, jest brak konieczności prowadzenia księgowości. Jedynym obowiązkiem jest przechowywanie przez kolejne 5 lat dokumentów sprzedaży, w terminie do końca stycznia właściciel musi również złożyć PIT-16A z załączonym zestawieniem zapłaconych i odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku osiągnięcia również dochodów nie będących dochodami z działalności gospodarczej, ciąży na właścicielu obowiązek wykazania ich w zeznaniu PIT-37. Osoby „na karcie” nie mogą korzystać z żadnych odliczeń i ulg podatkowych z wyjątkiem możliwości odliczenia od podatku zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto właściciele firm mają obowiązek zatrudniać osoby tylko i wyłącznie na umowę o pracę, żadne umowy o dzieło, czy zlecenie nie wchodzą w rachubę. Kolejnym ogranicznikiem jest niemożność prowadzenia innej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Rozpoczynając działalność pewnie zastanawiasz się jaką formę opodatkowania wybrać, tak aby nie stracić. Na pewno musisz wziąć pod uwagę rodzaj prowadzonej działalności, wielkość przedsiębiorstwa oraz skalę działania. Warto nadmienić, że wybór odpowiedniej formy opodatkowania jest niezwykle ważny, gdyż wpływa na wysokość płaconego podatku, a to na opłacalność prowadzenia firmy. Można poradzić się opinii specjalistów, dokonać analizy prognozowanych wielkości przychodów, wydatków (kosztów uzyskania przychodu), które w bezpośredni sposób wpływają na wysokość podstawy do obliczenia podatku.
Jeżeli, dokonasz wyboru podatku liniowego, ryczałtu, czy karty podatkowej, masz obowiązek powiadomić o tym fakcie w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego. Należy tego dokonać do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Takiego powiadomienia możesz również dokonać w terminie tuż przed rozpoczęciem działalności gospodarczej – dotyczy to wyboru karty podatkowej, a przy wyborze pozostałych form opodatkowania zgłoszenia można dokonać do dnia uzyskania pierwszego przychodu. Jeżeli, zdecydujesz się na zasady ogólne, nie ma potrzeby zawiadamiania o tym fakcie urzędu skarbowego. W przepisach istnieje stwierdzenie, potrzeby zawiadomienia „właściwego urzędu skarbowego”. Jeżeli, chodzi o przedsiębiorców, którzy dokonali wyboru stawki jednolitej podatku lub ryczałtu – właściwym urzędem skarbowym będzie urząd według miejsca zamieszkania podatnika. Natomiast, jeżeli właściciel zdecyduje się na kartę podatkową, należy powiadomić urząd skarbowy według przynależności położenia zakładu wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej.
Warto pamiętać, że jeżeli wybrana forma opodatkowana nie sprawdzi się w danym roku, można ją zmienić do 20 stycznia.