Niezapowiedziane kontrole podatkowe u przedsiębiorców są prawdziwą zmorą, która często paraliżuje działalność firmy. Jednak niestety urzędy skarbowe mogą takie kontrole wszczynać. Co prawda urzędnicy powinni uprzedzić przedsiębiorcę o zamiarze kontroli podatkowej i to z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, ale jeśli kontrola dotyczy konkretnych wymienionych w art. 282c § 1 Ordynacji podatkowej sytuacji, zawiadomienie jest zbędne. To może zmienić się w przyszłości w związku z wydanym przez WSA wyrokiem.
Wszczynanie kontroli podatkowej bez zawiadomienia przedsiębiorcy
Organy podatkowe mają prawo wszczynać i prowadzić kontrole podatkowe przedsiębiorców z pominięciem niektórych przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców oraz Ordynacji podatkowej. Między innymi urzędnicy powołują się na konieczność natychmiastowego skontrolowania przedsiębiorcy bez wcześniejszego zawiadamiania go o tym fakcie w celu zapobieżenia przestępstwom lub zabezpieczenia dowodów ich popełnienia. Przedsiębiorca nie może się sprzeciwić takim działaniom, a jeśli nawet złoży go, to najprawdopodobniej zostanie on odrzucony w sądzie.
Prawdopodobieństwo zmian na podstawie orzeczenia WSA
W dniu 11 kwietnia 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał orzeczenie uchylające:
- postanowienie organu kontroli podatkowej o niedopuszczalności wniesionego sprzeciwu,
- postanowienie organu podatkowego drugiej instancji o niedopuszczalności zażalenia na postanowienie o niedopuszczalności wniesionego sprzeciwu.
Wyrok został wydany w sprawie, w której organ podatkowy rzeczywiście wszczął kontrolę podatkową wobec przedsiębiorcy bez uprzedniego zawiadomienia o zamiarze jej przeprowadzenia. W swoim orzeczeniu WSA wskazał, że organ podatkowy nie powinien powoływać się w sposób nieuzasadniony i z góry wskazywać na przeciwdziałanie popełnienia przestępstwa, gdy okoliczności sprawy oraz posiadane dowody tego w ogóle nie potwierdzają.
W ocenie WSA niezgodna z Konstytucją RP jest też interpretacja prawna, w świetle której przedsiębiorcom do kontroli sądowo-administracyjnej bez zapowiedzi nie przysługuje sprzeciw. Z wyroku WSA można wysnuć wnioski, że w wielu przypadkach niemożliwe jest, by prowadzona w danym momencie kontrola podatkowa dotycząca zdarzeń przeszłych realnie przeciwdziałała popełnieniu przestępstwa, w związku z czym sama konstrukcja przepisu nie pozwala na jego stosowanie. Nie można bowiem w takim przypadku niczemu już zapobiec ani przeciwdziałać.