Podstawą ustalania wysokości i naliczania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa środka trwałego. Jest ona wskazywana na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów. Dokonywanie zmian w tej wartości może jednak nastąpić w ustawowo przewidzianych momentach. Kiedy?
Okoliczności uzasadniające zmianę wartości środka trwałego
Początkowa wartość środka trwałego może ulec zmianie, gdy pierwotnie ją określono nieprawidłowo, a także wówczas, gdy po przyjęciu składnika majątku trwałego do używania przedsiębiorca uzyskał obniżenie ceny. Możliwe jest to także i wtedy, kiedy środek trwały został ulepszony lub odłączono bądź przyłączono do niego części składowe bądź peryferyjne.
Nieprawidłowo wyznaczona wartość początkowa
Sposób określania odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego przewidziano w art. 22a-22o ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odpowiednio w art. 16a-16m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zanim jednak określone zostaną owe odpisy, trzeba ustalić wysokość wartości początkowej danego składnika majątku. Jeśli została ona określona niezgodnie z obowiązującymi przepisami, co spowodowało obniżenie lub zawyżenie jej wartości, podatnik musi skorygować wartość środka trwałego do prawidłowej wysokości. Następnie powinien ponownie naliczyć odpisy amortyzacyjne i skorygować koszty podatkowe o odpisy za lata, kiedy były one naliczane nieprawidłowo.
Rabat finansowy
Po przeprowadzeniu transakcji nabycia środka trwałego i wprowadzeniu go do majątku przedsiębiorstwa oraz po rozpoczęciu amortyzacji, przedsiębiorca może uzyskać rabat finansowy udokumentowany fakturą korygującą. To kolejna przyczyna konieczności skorygowania wartości początkowej owego składnika oraz wysokości odpisu amortyzacyjnego wraz z odpisami, jakie zostały dokonane do momentu uzyskania upustu.
Jeśli korekta odpisów amortyzacyjnych wynika z udzielonego rabatu potransakcyjnego, to dokonuje się jej zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz podatku dochodowym od osób prawnych, poprzez zmniejszenie kosztów poniesionych w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymano fakturę korygującą.
Ulepszenie środka trwałego
Środek trwały można ulepszyć i wówczas dochodzi do zwiększenia jego wartości użytkowej, jeśli ulepszenie odbyło się zgodnie z przepisami ustawy o PIT lub CIT. Wzrost wartości ustala się w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środka trwałego do używania, stosując przy tym przewidziane w przepisach mierniki. Zalicza się do nich:
-
okres używania,
-
zdolność wytwórczą,
-
jakość produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych,
-
koszty eksploatacji.
Wraz z podniesieniem wartości użytkowej środka trwałego może, ale nie musi zwiększyć się jego wartość początkowa. Wartość początkową środka trwałego powiększyć mogą wydatki poniesione na jego ulepszenie, gdy ich wartość w danym roku podatkowym przekroczy kwotę 10 000 zł.
Odłączenie części składowej
Jeśli od środka trwałego odłączona zostanie część składowa lub peryferyjna, to należy pomniejszyć jego wartość. Dokonuje się tego poprzez odjęcie różnicy pomiędzy ceną nabycia odłączonej części a przypadającą na nią sumą odpisów amortyzacyjnych. Należy ją pomniejszyć dokładnie w miesiącu następującym po miesiącu, w którym doszło do takiej sytuacji.