Pracownik, podpisując umowę o pracę, bierze na siebie odpowiedzialność za wykonywaną pracę. Ma prawa wynikające z Kodeksu pracy, ale i obowiązki związane z przepisami. Między innymi pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową, dyscyplinarną i materialną. W czym się one przejawiają?
Odpowiedzialność porządkowa
To do pracodawcy należy obowiązek zapewnienia swoim pracownikom odpowiednich, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przełożony musi chronić zdrowie i życie swoich podwładnych i odpowiada za porządek w pracy, ale w wymiarze całościowym. Natomiast na pracowniku spoczywa odpowiedzialność za utrzymywanie swojego miejsca pracy w należytym porządku. Musi pilnować się, aby wykonywać pracę zgodnie z zasadami porządku i dyscypliny. Odpowiedzialność porządkowa przejawia się w stosowaniu się pracownika do regulaminu pracy, do przepisów BHP oraz przepisów przeciwpożarowych.
Nie może samowolnie opuszczać miejsca pracy, ponieważ jest to złamanie obowiązków pracowniczych. Jeśli pracownik tak postępuje, musi liczyć się z karą od pracodawcy w formie upomnienia, nagany, a nawet kary pieniężnej. Są to przy tym kary porządkowe.
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Kolejnym rodzajem odpowiedzialności pracowniczej jest odpowiedzialność dyscyplinarna. Funkcjonuje ona na zasadzie winy, a więc taką odpowiedzialność ponosi pracownik za wszelkie postępowania, które uchybiają obowiązkom pracownika względem pracodawcy. To także postępowanie, które jest niezgodne z zasadami etyki i godności zawodowej.
Warto podkreślić przy tym, że ten rodzaj odpowiedzialności pracowniczej dotyczy tylko tych pracowników, z którymi stosunek pracy powstaje przez mianowanie, m.in. w przypadku:
-
mianowanych urzędników państwowych i samorządowych,
-
mianowanych pracowników służby cywilnej,
-
mianowanych nauczycieli.
Jeśli pracownik ma ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną, jest wszczynane odpowiednie postępowanie, składające się z trzech etapów: przygotowawczego, rozpoznawczego i odwoławczego. Jeśli okaże się, że rzeczywiście jest winny, może zostać na niego nałożona kara dyscyplinarna:
-
nagana,
-
upomnienie,
-
pozbawienie szansy na awans,
-
degradacja,
-
zwolnienie z pracy,
-
zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie w ustalonym okresie,
-
wydalenie ze służby lub zawodu.
Odpowiedzialność materialna
Pracownik, który wyrządzi szkodę na rzecz pracodawcy, na skutek niewykonania, zaniedbania lub nieprawidłowego wykonania swoich obowiązków, ponosi odpowiedzialność materialną. Odpowiada za szkody wyrządzone ze swojej winy, jak i za powierzone mu przez pracodawcę mienie. Jeśli dowiedzione zostanie, że ponosi winę za powstałą szkodę, będzie musiał wypłacić odszkodowanie w wysokości wyrządzonej szkody, choć nie wyższe niż kwota 3-miesięcznej pensji pracownika.