W związku z nowelizacją Kodeksu Pracy w Polsce od 26 kwietnia 2023 roku pracownicy w zyskają nowe uprawnienia urlopowe. Zmiana ta podyktowana jest koniecznością wdrożenia unijnej dyrektywy Work Life Balance. Jakie urlopy zostały uregulowane na mocy nowego Kodeksu Pracy?
Urlop wypoczynkowy bez zmian
Każda osoba pracująca na podstawie umowy o pracę – zarówno zawartej na czas określony, jak i nieokreślony, ma prawo na mocy Kodeksu pracy do urlopu wypoczynkowego. Udzielany jest on w wymiarze 20 lub 26 dni, w zależności od stażu pracy. Oprócz tego jednak pracownicy mają prawo i do innych, nowo wprowadzonych urlopów.
Nowe rodzaje urlopów dla pracowników
9 maja 2023 roku Sejm uchwalił ostatecznie zmiany wdrażające dyrektywy unijne do polskiego porządku prawnego. Wraz z nowym Kodeksem Pracy pojawiły się nowe rodzaje urlopów. To urlopy:
- 2 dni urlopu z powodu działania tzw. siły wyższej,
- 5 dni urlopu opiekuńczego.
Dwudniowy urlop wprowadzono jako zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Urlop będzie udzielany w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w każdym roku kalendarzowym. Pracownik chcący skorzystać z takiego urlopu, musi jedynie zgłosić pracodawcy niezbędną, natychmiastową swoją obecność w innym miejscu. Za czas korzystania z urlopu z powodu działania siły wyższej zachowa prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jako pensja za czas urlopu wypoczynkowego.
Wniosek o urlop z powodu siły wyższej pracownik może złożyć w przypadku choroby, wypadku lub innej nagłej konieczności i co istotne, pracodawca nie będzie mógł odmówić jego udzielenia.
Natomiast urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni będzie dostępny dla pracowników, którzy będą musieli zapewnić opiekę lub wsparcie osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka rodziny uważa się w tym przypadku:
- syna i córkę,
- matkę i ojca,
- małżonka.
Urlop opiekuńczy będzie udzielany w dniach, które są dla zatrudnionego dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem obowiązków. Pracownik musi w tym celu złożyć wniosek – papierowy lub elektroniczny w terminie nie krótszym niż 1 dzień, zanim będzie chciał skorzystać z takiego urlopu. Także i w tym przypadku przedsiębiorca nie będzie mógł odmówić zatrudnionemu udzielenia takiego urlopu, ale nie będzie za czas pozostawania na urlopie opiekuńczym przysługiwało wynagrodzenie.
Co z urlopem na żądanie?
Można by zastanawiać się, czy urlop z powodu działania tzw. siły wyższej nie jest tożsamy z urlopem na żądanie, jaki przysługuje pracownikowi. Jednak są to dwa odrębne, choć uzupełniające się urlopy. Warto przypomnieć, że z tytułu korzystania przez pracownika z urlopu na żądanie, zachowuje on prawo do 100 proc. wynagrodzenia.